ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ 100 ΜΕΡΕΣ

Πέμπτη, 8 Μαρτίου 2012

Οι Πρώτες 100 Μέρες της Νέας Κυβέρνησης

Έχει γίνει συνήθεια να περιμένει ο κόσμος ότι η νέα ηγεσία θα κάνει ορισμένα σημαντικά πράγματα τους τρεις πρώτους μήνες που κατά κάποιον τρόπο θα προαναγγείλουν την υπόλοιπη θητεία της. Αυτή  η προσδοκία είναι συνήθως γνωστή με τη φράση «Οι Πρώτες 100 Μέρες.» Οι ενδιαφερόμενοι ειδήμονες σκαρώνουν συνήθως μια λίστα με πεντέξι πράγματα που θα πρέπει να επιχειρήσει η νέα ηγεσία. Η πρακτική αυτή των 100 πρώτων ημερών εφαρμόζεται τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στις κυβερνήσεις. Η βασική ιδέα είναι ότι η νέα ηγεσία πρέπει ευθύς εξ αρχής να κάνει μια σημαντική αλλαγή για να δείξει τον πραγματικό της χαρακτήρα. Συνήθως μετά από μια εύλογη μελέτη της παρούσας κατάστασης ο ηγέτης ξεκινάει μερικές δομικές και θεσμικές αλλαγές.

Εάν η οργάνωση που αναλαμβάνει ο νέος ηγέτης υποφέρει από μια μη ικανοποιητική οικονομική θέση τότε η πρώτη κίνηση που επιλέγεται είναι αυτό που λέγεται στη γλώσσα των επιχειρήσεων «κλάδεμα.» Ο ηγέτης κόβει μερικά κλωνάρια της επιχείρησης με το σκοπό να μειώσει τις δαπάνες και πιθανόν να εξοικονομήσει επιχειρησιακές πηγές που θα επενδυθούν σε άλλες πιο προσοδοφόρες δραστηριότητες. Λογικά το κλάδεμα καταλήγει στην μείωση του αριθμού των ανθρώπων που απασχολούνταν στις θέσεις που εξαλείφθηκαν. Αυτή η στρατηγική λέγεται στρατηγική μείωσης κόστους. Φυσικά υπάρχει και η εναλλακτική. Η στρατηγική αύξησης εσόδων. Αυτή είναι η καλύτερη στρατηγική μακροχρόνια αλλά βραχυχρόνια είναι η μη προτιμητέα γιατί η υλοποίησή της απαιτεί επενδύσεις επιχειρησιακών πόρων οι οποίοι είναι περιορισμένοι αν όχι σπάνιοι.

Αυτό είναι ακριβώς το δίλημμα που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση της Ελλάδας. Η νέα κυβέρνηση κληρονομεί μια οικονομία που κατηφορίζει εδώ και τέσσερα-πέντε χρόνια. Τα τελευταία πεντέξι χρόνια οι διεθνείς στατιστικές παρουσιάζουν την Ελλάδα με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως των 5 με 7 επί τις εκατό (με μια σωρευτική πτώση της τάξεως των 16 %, (που σύμφωνα με το περιοδικό  Economist θα πρέπει να καταγραφεί στα βιβλία των ρεκόρ) με χρόνια ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο, στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και φυσικά στον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό. Ταυτόχρονα οι τεράστιοι ρυθμοί αύξησης της ανεργίας που έχουν οδηγήσει χιλιάδες ανθρώπους στα πεζοδρόμια κραυγάζει για ανάπτυξη που πιθανά θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Φυσικά η ανάπτυξη προϋποθέτει επενδύσεις. Ο ιδιωτικός φορέας δεν είχε τη ευκαιρία να δημιουργήσει οικονομικά πλεονάσματα που θα μπορεί να τα επενδύσει. Κατά συνέπεια οι πόροι για τις νέες επενδύσεις θα πρέπει να έλθουν από τον δημόσιο τομέα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτός ο τομέας δεν είναι σε θέση να προσφέρει αυτούς τους πόρους γιατί απλούστατα είναι ήδη υπερχρεωμένος. Έτσι υπάρχει μόνο μια πηγή που θα μπορούσε να συνεισφέρει τους πόρους για την επιθυμητή ανάπτυξη: οι πόροι θα πρέπει να έλθουν από ΕΞΩ!  

Και ιδού το μέγα ερώτημα: τι πρέπει να κάνει η νέα ηγεσία για να μπορέσει να προσελκύσει τα κεφάλαια από έξω; Η απάντηση είναι ότι η conditio sine qua non («χωρίς το οποίο δεν είναι δυνατόν να») είναι η ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ. Εάν υπάρχει κάτι που οι επενδυτές απεχθάνονται είναι η αβεβαιότητα. Η αβεβαιότητα είναι η αδυναμία να είναι κανείς σίγουρος  ότι αυτά που έχει προγραμματίσει και αναμένει θα γίνουν πραγματικότητα. Στο κόσμο των επενδύσεων αυτή η αδυναμία μεταφράζεται στη αδυναμία του επιχειρηματία να υπολογίσει ότι οι ταμειακές ροές που έχει συμπεριλάβει στο επιχειρησιακό πρόγραμμα θα πραγματοποιηθούν εξ ολοκλήρου στα προβλεπόμενα χρονικά διαστήματα. Η συνήθης υπόθεση του επιχειρηματία είναι ότι η κύρια, αν όχι μοναδική, πηγή αβεβαιότητας είναι το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Ο κύριος παράγοντας του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι η κρατική πολιτική γενικά και ιδιαίτερα η νοοτροπία της κυβέρνησης έναντι των επιχειρήσεων.

Ο επιχειρηματίας έχει στη διάθεσή του στοιχεία σχετικά με το εξω-επιχειρησιακό περιβάλλον ή αυτό που συνήθως λέγεται  «επιχειρησιακό κλίμα» Business Climate. Υπάρχουν άπειροι διεθνείς οργανισμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί οι οποίοι έχουν δημιουργήσει δείκτες (Business Climate Index) όπως για παράδειγμα το  Ifo Business Climate Index της Γερμανίας  και το διεθνές Ease of Doing Business Index (http://www.doingbusiness.org/rankings). Οι παράγοντες ή τα κριτήρια διαφέρουν από μια οργάνωση αξιολόγησης στη άλλη αλλά σε γενικές γραμμές περιλαμβάνουν τα επόμενα δέκα κριτήρια. Στο Δείκτης Ευκολίας Επιχειρησιακής Δραστηριότητας οι οικονομίες ταξινομούνται ανάλογα με την ευκολία επιχειρησιακής δραστηριότητας στις 1-183 χώρες. Μια υψηλή ταξινόμηση στην ευκολία τον επιχειρησιακό δείκτη σημαίνει ότι το ρυθμιστικό περιβάλλον είναι πιο συμβάλλον στην έναρξη και τη λειτουργία μιας τοπικής εταιρίας. Αυτός ο δείκτης υπολογίζει κατά μέσο όρο τις ταξινομήσεις εκατοστημορίου της χώρας σε 10 θέματα, βασιζόμενα επάνω σε ποικίλους δείκτες, που δίνουν ίσο βάρος σε κάθε θέμα. Οι ταξινομήσεις για όλες τις οικονομίες είναι αξιολογημένες μέχρι τον Ιούνιο του 2011.

Επιχειρησιακό Κλίμα: Ευκολία Επιχειρησιακής Δραστηριότητας

ΧΩΡΑ                            ΚΡΙΤΗΡΙΑ	ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ Νο. 1	ΙΡΛΑΝΔΙΑ Νο. 10	ΤΟΥΡΚΙΑ Νο. 71	ΕΛΛΑΔΑ Νο. 100
1.Έναρξης Επιχείρησης,	4	13	61	135
2. Χορήγηση Αδειών Κατασκευής,	3	27	155	41
3. Χορήγηση Άδειας Ηλεκτροδότησης,	5	90	72	77
4. Καταχώριση Ιδιοκτησίας	14	81	44	150
5. Εξασφάλιση Πίστωσης,	8	8	68	78
6. Προστασία Επενδυτών	2	5	75	155
7. Πληρωμή Φόρων	4	5	79	83
8. Διασυνοριακές Συναλλαγές,	1	21	80	84
9. Τήρηση ή Εφαρμογή Συμβάσεων και	12	62	51	90
10. Εκκαθάριση Χρεοκοπίας	2	10	120	57

Μια γρήγορη ματιά στον παραπάνω πίνακα θα δείξει στην νέα ηγεσία που είναι τα αδύνατα σημεία του επιχειρησιακού περιβάλλοντος που θα πρέπει να βελτιωθούν εάν επιθυμεί να προσελκύσει το ξένο κεφάλαιο.  Μια απλή σύγκριση των τεσσάρων χωρών αποδεικνύει το λόγο για τον οποίον η Ιρλανδία κατάφερε να προσελκύσει ξένα κεφάλαια που την επέτρεψαν να αποφύγει τη ταλαιπωρία που τραβάει η Ελλάδα. Για παράδειγμα ο επιχειρηματίας χρειάζεται δέκα φορές περισσότερες μέρες για να αρχίσει την επιχείρησή του από ότι χρειάζεται στην Ιρλανδία και διπλάσιες της Τουρκίας.

Το περιοδικό The Economist, March 3^rd 2012 συνοψίζει γλαφυρά την εικόνα του επιχειρησιακού κλίματος της Ελλάδας και προσφέρει μια απλή αλλά σοφή συνταγή για την βελτίωσή του.  

«Τα εμπόδια στην ανάπτυξη είναι πολύ υψηλότερα στην Ελλάδα, μια από τις πιο ρυθμισμένες οικονομίες της Ευρώπης. Εκτός από τους άκαμπτους κανόνες εργασίας  η οργάνωση χορήγησης αδειών της είναι σχεδόν κωμικά δυσκίνητη. Απαιτεί επισκέψεις σε δέκα ή περισσότερα γραφεία σε διάφορα υπουργεία και την αρχειοθέτηση δωδεκάδων εγγράφων για να πάρει κανείς την τελική έγκριση για ένα επιχειρησιακό σχέδιο. Οι περιορισμοί στη χρήση εδάφους εμποδίζουν τις ελληνικές επιχειρήσεις να αναπτυχθούν σε μια αποδοτική κλίμακα. Διάρκεσε 30 έτη για να συγκεντρώσει τις πλοκές για το θέρετρο Costa Navarino. Σεν είναι καθόλου κατάπληξη ότι τα περισσότερα ελληνικά ξενοδοχεία έχουν λιγότερα από 100 δωμάτια. Οι περιορισμοί χρήσης του εδάφους είναι επίσης πρόβλημα και στο λιανικό εμπόριο. Η Ελλάδα έχει σχεδόν το διπλό αριθμό καταστημάτων ανά κεφαλή που είναι διπλάσιος του δυτικοευρωπαϊκού μέσου όρου σύμφωνα με την McKinsey. Κατά συνέπεια, ελληνικά καταστήματα έχουν 40% λιγότερη παραγωγή ανά τετραγωνικό πόδι του λιανικού καταστήματος.

Η συνταγή για την Ελλάδα και άλλες χώρες είναι γνωστή: η χαλάρωση των κανόνων που κυβερνούν την εργασία, τις αμοιβές και την χρήση εδάφους θα επιτρέψει στις καλύτερες επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και τις αποτυχημένους να σβήσουν, ωθώντας την παραγωγικότητα, την αύξηση του ΑΕΠ και τα φορολογικά έσοδα. Η ιδέα ότι οι μικρές εταιρίες είναι καλύτερες εμμένει ακόμη και στις λιγότερο ρυθμισμένες χώρες, όπως η Αμερική και η Μεγάλη Βρετανία. Αυτή η πεποίθηση οφείλεται πολύ στην ιδέα ότι οι μικρές επιχειρήσεις δημιουργούν τις περισσότερες θέσεις εργασίας. Αλλά μια μελέτη από John Haltiwanger του πανεπιστημίου της Μέρυλαντ, με δύο ερευνητές στο γραφείο αμερικανικής απογραφής, διαπιστώνει ότι νέες εταιρίες, οι περισσότερες από τις οποίες συμβαίνουν να είναι μικρές, ευθύνονται για ένα μεγάλο μέρος της αύξησης θέσεων εργασίας της Αμερικής. Οι ώριμες μικρές εταιρίες καταστρέφουν συχνά εργατικές θέσεις, όπως και τα μικρά ξεκινήματα που δεν επιβιώνουν.»

 Εν κατακλείδι το γενικό μήνυμα είναι ότι οτιδήποτε αλλαγές που απαιτεί η βελτίωση του επιχειρησιακού κλίματος για να προσελκύσει η χώρα ξένα κεφάλαια δεν απαιτούν κεφάλαια. Όλες οι αλλαγές περιστρέφεται γύρω από την απλούστευση της γραφειοκρατίας και την σταθεροποίηση της νομοθεσίας που αφορά την προστασίας επενδυτών και κατοχύρωση περιουσίας. 

Παρασκευή, 2 Μαρτίου 2012 Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Πριν 20 περίπου χρόνια βίωσα μια «Θεοφάνεια» [Epiphany] που λένε οι Αμερικανοί: μια ριζική αλλαγή της κοσμοαντίληψής μου. Μετά από είκοσι περίπου χρόνια συνεργασίας με σφαιρικούς οργανισμούς όπως UN, World Future Society και Club of Rome, των οποίων ο σκοπός ήταν να λύνουν προβλήματα σε σφαιρικό επίπεδο, κατέληξα στο συμπέρασμα να ασπαστώ μια από τις σοβαρότερες αρχές τις Θεωρίας Συστημάτων που λέει ότι «Κανένα σύστημα, είτε είναι ένα άτομο, μια οργάνωση, μια πόλη ή μια χώρα δεν μπορεί να σωθεί μόνο με την βοήθεια εξωτερικών δυνάμεων εάν δεν από μόνο αλλάξει την εσωτερική του δομή και συμπεριφορά.» Ακολουθώντας την σλόγκαν της World Future Society «Σκέψου Σφαιρικά-Δράσε Τοπικά» [Think Globally-Act Locally] πείρα τα πράγματα με τη σειρά και εστιάστηκα στο πρώτο μέρος της σλόγκαν: Σκέψου Σφαιρικά! Σύντομα ανακάλυψα όμως η στρατηγική των οργανισμών οι οποίοι με ξελόγιασαν που Σκεπτόταν Σφαιρικά και Δρούσαν Σφαιρικά ήταν εντελώς αναποτελεσματική. Είδα λοιπόν ότι είναι πράγματι αδύνατον να λύσει κανείς προβλήματα σε σφαιρικό επίπεδο. Ο λόγος φυσικά είναι ότι δεν είναι εύκολο να πείσει κανείς τους ενδιαφερόμενους να αλλάξουν την δομή και τη συμπεριφορά τους. Φυσικά είναι εξίσου αδύνατον να τους αναγκάσει να αλλάξουν. Έτσι στα μέσα του 1980 άλλαξα στρατηγική και εστιάστηκα στο Δράσε Τοπικά. Το μήνυμα μου ήταν μια άλλη βασική αρχή της θεωρίας συστημάτων που είναι βασικά και η αρχή της Θεωρίας της Εξέλιξης του Δαρβίνου: Η Επιβίωση του Προσαρμόσιμου. Με άλλα λόγια αυτός που επιβιώνει δεν είναι ο ισχυρότερος (που η πρόχειρη ερμηνεία της θεωρίας προσφέρει) αλλά είναι αυτός που προσαρμόζεται γρηγορότερα και καλύτερα στις αλλαγές του περιβάλλοντος. Η Θεωρία των Ανοιχτών Συστημάτων μας λέει ότι η επιβίωση και η εξέλιξη ενός συστήματος είναι συνάρτηση δυο παραγόντων: Υ και Χ. Υ είναι οι πόροι πάνω στους οποίους το σύστημα έχει σχετικό έλεγχο και Χ είναι το εξωτερικό περιβάλλον ως το σύνολο των παραγόντων που επηρεάζουν το σύστημα και που το σύστημα ΔΕΝ έχει έλεγχο. Το ερώτημα γεννάται: αφού το σύστημα δεν έχει έλεγχο πως μπορεί να επιβιώσει; Η λογική απάντηση που δίνουμε στους μαθητές μας είναι: ΓΝΩΣΗ, δηλ., μελέτη του εξωτερικού περιβάλλοντος με το σκοπό να εντοπίσει ή ακόμη καλύτερα να προβλέψει τις επικείμενες αλλαγές και να προσαρμόσει τη ΔΟΜΗ και τη ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ του έτσι ώστε να αποφύγει τις Απειλές και να επωφεληθεί των Ευκαιριών. Έτσι αποφάσισα ότι καλό είναι να είμαι διστακτικός ίσως και απρόθυμος να ξοδεύω χρόνο να μελετώ το παρελθόν και να ψάχνω για τους αίτιους που προκάλεσαν τις αλλαγές που επηρέασαν την Ελλάδα. Ό,τι έγινε στο παρελθόν είναι νερό που έτρεξε πάνω από το φράγμα, είναι γάλα που χύθηκε, είναι το άρωμα που φεύγει όταν ανοίγει κανείς το μπουκαλάκι. Κάθε στιγμή που ξοδεύει κανείς κοιτάζοντας προς τα ΠΙΣΩ κλέβει χρόνο από αυτόν που πρέπει να ξοδέψει κοιτάζοντας προς τα ΜΠΡΟΣ! Τι Αλλαγές Βλέπω Αναγκαίες Το τελευταίο καιρό, και ιδιαίτερα τα τελευταία δυο χρόνια, έχω παρατηρήσει μια ιδιόμορφη κατάσταση που χαρακτηρίζει τους έλληνες. Κάθε συζήτηση αργά ή γρήγορα γυρίζει στα μοιρολόγια. Η ευχάριστη ατμόσφαιρα που δημιουργούνταν στις παρέες των ελλήνων έχει αντικατασταθεί από την κακοκεφιά, μιζέρια και κλαψουρίσματα. Όλοι βρίζουν «αυτούς που μας έφεραν σε αυτή τη κατάσταση. Αυτοί που τα φάγανε όλα. Αυτοί που κλέβουν και το γλεντούν ενώ εμείς ο απλός κοσμάκης υποφέρουμε….» Όλοι έχουν μια αρνητική νοοτροπία. Αναρωτιέμαι που πήγε η ελληνική υπερηφάνεια; Τι έγινε ο έλληνας που δεν τον φόβιζε τίποτα; Τι έγινε ο έλληνας το παλικάρι; Που πήγαν όλοι αυτοί οι «ατσίδες»; Πως μαράζωσαν αυτά τα παλικάρια; Γιατί είναι πάντα κατσουφιασμένοι όλοι αυτοί οι λεβέντες; Γιατί τα βλέπουν όλα μαύρα; Γαιτί είναι κάθε μέρα η «συννεφιασμένη Κυριακή»; Ό,τι εξήγηση που προσφέρει κανείς περιλαμβάνει πάντα τη φράση «αυτοί που μας…» Είναι πάντα «αυτοί» και ποτέ δεν ακούει κανείς το «εμείς και το εγώ.» Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι οι έλληνες έχουν χάσει τη αυτοπεποίθηση τους. Δεν πιστεύουν στον εαυτόν τους. Θεωρούν τους εαυτούς τους ανίκανους να προγραμματίσουν την ζωή τους και να εκτελέσουν τις δράσεις που θα τους επιτρέψουν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους και να αποκτήσουν αυτό που επιθυμούν. Ξοδεύουν ώρες κα μέρες ατέλειωτες αναπολώντας τους αρχαίους ημών προγόνους. Το Αριστοτέλη, τον Σωκράτη, τον Ξενοφώντα, τον Πλάτωνα και όλους αυτούς που πριν τρεις χιλιετίες έδωσαν τα φώτα στη ανθρωπότητα σε αυτούς που σήμερα θέλουν να μας διδάξουν! Πως τολμούν; Δεν έχουν καθόλου τσίπα; Και ιδού το πρώτο καθήκον, η ύψιστη προτεραιότητα της κυβέρνησης: να πείσει τον έλληνα να ξαναβρεί τον εαυτό του. Να ξαναβρεί το ηθικό του. Να αναστηθεί στα δυο του πόδια και να προσποιηθεί για λίγο ότι είναι ο νέος Λεωνίδας, ο νέος Καραϊσκάκης, ο έλληνας που θα ανυψώσει την κορμοστασιά του και θα δείξει την αυτοπεποίθηση που του ταιριάζει. Που αρμόζει στον απόγονο των ανθρώπων των γραμμάτων και πολεμιστών που έκαναν την Ελλάδα αυτή που ήταν μέχρι χθες πριν χάσουν οι έλληνες τον εαυτόν τους. Δεν είναι δύσκολο αρκεί να μην περιμένουμε από «αυτούς» να κάνουν αυτά που πρέπει να κάνουμε εμείς. Πρέπει ο καθένας να μετατρέψει την απαισιοδοξία σε αισιοδοξία. Την απελπισία σε ελπίδα. Το δεν γίνεται και δεν μπορώ στο ναι όλα γίνονται και όλα τα μπορώ. Αντί να βλέπουμε πίσω ας ακούσουμε τον Λουκά που μας είπε προχθές ότι «…η κορυφαία προτεραιότητα είναι να κοιτάξουμε μπροστά.» Να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ΘΕΤΙΚΑ! Κοντολογίς ο έλληνας επιβάλλεται να αποβάλλει τη νοοτροπία της παθητικής απαίτησης και ζητιανιάς από κάποιον άλλον όπως το περιβόητο κράτος και να ασπαστεί τη νοοτροπία της ενεργού αναζήτησης δράσης και της ανάληψης προσωπικής ευθύνης. Το σύνθημα όλων και ιδικά των νέων πρέπει να γίνει «Σκέψου Θετικά. Σκέψου Δημιουργία και όχι καταστροφή.» Κανείς δεν σου χρωστάει τίποτα αγαπητέ νέε. Οι γονείς σου τα «έδωσαν όλα όσα βρήκαν και όσα οι ίδιοι δημιούργησαν.» Τώρα είναι η σειρά σου να δημιουργήσεις. Μην περιμένεις από τις κυβερνήσεις. Οι κυβερνήσεις έχουν γίνει «πολύ μικρές για τα μεγάλα προβλήματα και πολύ μεγάλες για τα μικρά.» Είμαι σίγουρος έχεις παρατηρήσει πόσο λίγο ασχολούνται στη Αθήνα με τα μεγάλα θέματα όπως η ανεργία που μαστίζει τη χώρα και πόσο συζήτηση κάνουν για τις επόμενες εκλογές. Οι τριακόσιοι, όχι φυσικά του Λεωνίδα αλλά της Βουλής, ανατριχιάζουν στη ιδέα ότι πιθανόν μερικοί από αυτούς θα χάσουν τα τεράστια προνόμια που ο «χρεοκοπημένος» λαός τους χαρίζει. Αγαπητέ συμπατριώτη η χώρα βρίσκεται καταμεσής μια τεράστιας τρύπας. Η γνωστή θεωρία της τρύπας επιβάλει ότι «όταν είσαι μέσα στη τρύπα σταμάτα να σκάβεις!» Καιρός είναι λοιπόν να σταματήσουμε να αγναντεύουμε την τρύπα και να σηκώσουμε το κεφάλι μας ψιλά. Εκεί ψιλά στον ουρανό σίγουρα θα υπάρχει ένα αστέρι για τον καθένα μας. Ας το αρπάξουμε λοιπόν. Κανείς δεν πρόκειται να μας το δώσει. Πρέπει να το κερδίσουμε με τον ιδρώτα μας. Δόξα το θεώ τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα κουτσά στραβά δημιούργησε τις υποδομές φυσικές, πνευματικές και κοινωνικές για τον καθένα μας. Αυτό που απομένει τώρα είναι ο καθένας μας να ανακτήσει τη θέληση δημιουργίας που χαρακτηρίζει τον έλληνα.

Παρασκευή, 2 Μαρτίου 2012

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Πριν 20 περίπου χρόνια βίωσα μια «Θεοφάνεια» [Epiphany] που λένε οι Αμερικανοί: μια ριζική αλλαγή της κοσμοαντίληψής μου. Μετά από είκοσι περίπου χρόνια συνεργασίας με σφαιρικούς οργανισμούς όπως UN, World Future Society και Club of Rome, των οποίων ο σκοπός ήταν να λύνουν προβλήματα σε σφαιρικό επίπεδο, κατέληξα στο συμπέρασμα να ασπαστώ μια από τις σοβαρότερες αρχές τις Θεωρίας Συστημάτων που λέει ότι «Κανένα σύστημα, είτε είναι ένα άτομο, μια οργάνωση, μια πόλη ή μια χώρα δεν μπορεί να σωθεί μόνο με την βοήθεια εξωτερικών δυνάμεων εάν δεν από μόνο του αλλάξει την εσωτερική του δομή και συμπεριφορά.»  Ακολουθώντας την σλόγκαν της World Future Society «Σκέψου Σφαιρικά-Δράσε Τοπικά» [Think Globally-Act Locally] πείρα τα πράγματα με τη σειρά και εστιάστηκα στο πρώτο μέρος της σλόγκαν:  Σκέψου Σφαιρικά! 

Σύντομα ανακάλυψα όμως η στρατηγική των οργανισμών οι οποίοι με ξελόγιασαν που Σκεπτόταν Σφαιρικά και Δρούσαν Σφαιρικά ήταν εντελώς αναποτελεσματική. Είδα λοιπόν ότι είναι πράγματι αδύνατον να λύσει κανείς προβλήματα σε σφαιρικό επίπεδο. Ο λόγος φυσικά είναι ότι δεν είναι εύκολο να πείσει κανείς τους ενδιαφερόμενους να αλλάξουν την δομή και τη συμπεριφορά τους. Φυσικά είναι εξίσου αδύνατον να τους αναγκάσει να αλλάξουν. Έτσι στα μέσα του 1980 άλλαξα στρατηγική και εστιάστηκα στο Δράσε Τοπικά. Το μήνυμα μου ήταν μια άλλη βασική αρχή της θεωρίας συστημάτων που είναι βασικά και η αρχή της Θεωρίας της Εξέλιξης του Δαρβίνου: Η Επιβίωση του Προσαρμόσιμου. Με άλλα λόγια αυτός που επιβιώνει δεν είναι ο ισχυρότερος (που η πρόχειρη ερμηνεία της θεωρίας προσφέρει) αλλά είναι αυτός που προσαρμόζεται γρηγορότερα και καλύτερα στις αλλαγές του περιβάλλοντος.

Η Θεωρία των Ανοιχτών Συστημάτων μας λέει ότι η επιβίωση και η εξέλιξη ενός συστήματος είναι συνάρτηση δυο παραγόντων: Υ και Χ. Υ είναι οι πόροι πάνω στους οποίους το σύστημα έχει σχετικό έλεγχο  και Χ είναι το εξωτερικό περιβάλλον ως το σύνολο των παραγόντων που επηρεάζουν το σύστημα και που το σύστημα ΔΕΝ έχει έλεγχο. Το ερώτημα γεννάται: αφού το σύστημα δεν έχει έλεγχο πως μπορεί να επιβιώσει; Η λογική απάντηση που δίνουμε στους μαθητές μας είναι: ΓΝΩΣΗ, δηλ., μελέτη του εξωτερικού περιβάλλοντος με το σκοπό να εντοπίσει ή ακόμη καλύτερα να προβλέψει τις επικείμενες αλλαγές και να προσαρμόσει τη ΔΟΜΗ και τη ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ του έτσι ώστε να αποφύγει τις Απειλές και να επωφεληθεί των Ευκαιριών.  Έτσι αποφάσισα ότι καλό είναι να είμαι διστακτικός ίσως και απρόθυμος να ξοδεύω χρόνο να μελετώ το παρελθόν και να ψάχνω για τους αίτιους που προκάλεσαν τις αλλαγές που επηρέασαν την Ελλάδα.  Ό,τι έγινε στο παρελθόν είναι νερό που έτρεξε πάνω από το φράγμα, είναι γάλα που χύθηκε, είναι το άρωμα που φεύγει όταν ανοίγει κανείς το μπουκαλάκι. Κάθε στιγμή που ξοδεύει κανείς κοιτάζοντας προς τα ΠΙΣΩ κλέβει χρόνο από αυτόν που πρέπει να ξοδέψει κοιτάζοντας προς τα ΜΠΡΟΣ! 

Τι Αλλαγές Βλέπω Αναγκαίες  

Το τελευταίο καιρό, και ιδιαίτερα τα τελευταία δυο χρόνια, έχω παρατηρήσει μια ιδιόμορφη κατάσταση που χαρακτηρίζει τους έλληνες. Κάθε συζήτηση αργά ή γρήγορα γυρίζει στα μοιρολόγια.  Η ευχάριστη ατμόσφαιρα που δημιουργούνταν στις παρέες των ελλήνων έχει αντικατασταθεί από την κακοκεφιά, μιζέρια και κλαψουρίσματα. Όλοι βρίζουν «αυτούς που μας έφεραν σε αυτή τη κατάσταση. Αυτοί που τα φάγανε όλα. Αυτοί που κλέβουν και το γλεντούν ενώ εμείς ο απλός κοσμάκης υποφέρουμε….» Όλοι έχουν μια αρνητική νοοτροπία. Αναρωτιέμαι που πήγε η ελληνική υπερηφάνεια; Τι έγινε ο έλληνας που δεν τον φόβιζε τίποτα; Τι έγινε ο έλληνας το παλικάρι; Που πήγαν όλοι αυτοί οι «ατσίδες»; Πως μαράζωσαν αυτά τα παλικάρια; Γιατί είναι πάντα κατσουφιασμένοι όλοι αυτοί οι λεβέντες;  Γιατί τα βλέπουν όλα μαύρα; Γαιτί είναι κάθε μέρα η «συννεφιασμένη Κυριακή»;

Ό,τι εξήγηση που προσφέρει κανείς περιλαμβάνει πάντα τη φράση «αυτοί που μας…» Είναι πάντα «αυτοί» και ποτέ δεν ακούει κανείς το «εμείς και το εγώ.» Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι οι έλληνες έχουν χάσει τη αυτοπεποίθηση τους. Δεν πιστεύουν στον εαυτόν τους. Θεωρούν τους εαυτούς τους ανίκανους να προγραμματίσουν την ζωή τους και να εκτελέσουν τις δράσεις που θα τους επιτρέψουν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους και να αποκτήσουν αυτό που επιθυμούν.  Ξοδεύουν ώρες κα μέρες ατέλειωτες αναπολώντας τους αρχαίους ημών προγόνους. Το Αριστοτέλη, τον Σωκράτη, τον Ξενοφώντα, τον Πλάτωνα και όλους αυτούς που πριν τρεις χιλιετίες έδωσαν τα φώτα στη ανθρωπότητα σε αυτούς που σήμερα θέλουν να μας διδάξουν! Πως τολμούν; Δεν έχουν καθόλου τσίπα; 

Και ιδού το πρώτο καθήκον, η ύψιστη προτεραιότητα της κυβέρνησης: να πείσει τον έλληνα να ξαναβρεί τον εαυτό του. Να ξαναβρεί το ηθικό του. Να αναστηθεί στα δυο του πόδια και να προσποιηθεί για λίγο ότι είναι ο νέος Λεωνίδας, ο νέος Καραϊσκάκης, ο έλληνας που θα ανυψώσει την κορμοστασιά του και θα δείξει την αυτοπεποίθηση που του ταιριάζει. Που αρμόζει στον απόγονο των ανθρώπων των γραμμάτων και πολεμιστών που έκαναν την Ελλάδα αυτή που ήταν μέχρι χθες πριν χάσουν οι έλληνες τον εαυτόν τους. Δεν είναι δύσκολο αρκεί να μην περιμένουμε από «αυτούς» να κάνουν αυτά που πρέπει να κάνουμε εμείς. Πρέπει ο καθένας να μετατρέψει την απαισιοδοξία σε αισιοδοξία. Την απελπισία σε ελπίδα. Το δεν γίνεται και δεν μπορώ στο ναι όλα γίνονται και όλα τα μπορώ. Αντί να βλέπουμε πίσω ας ακούσουμε τον Λουκά που μας είπε προχθές ότι «…η κορυφαία προτεραιότητα είναι να κοιτάξουμε μπροστά.» Να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ΘΕΤΙΚΑ!                                      

Κοντολογίς ο έλληνας επιβάλλεται να αποβάλλει τη νοοτροπία της παθητικής απαίτησης και ζητιανιάς από κάποιον άλλον όπως το περιβόητο κράτος και να ασπαστεί τη νοοτροπία της ενεργού αναζήτησης δράσης και της ανάληψης προσωπικής ευθύνης. Το σύνθημα όλων και ιδικά των νέων πρέπει να γίνει «Σκέψου Θετικά. Σκέψου Δημιουργία και όχι καταστροφή.» Κανείς δεν σου χρωστάει τίποτα αγαπητέ νέε. Οι γονείς σου τα «έδωσαν όλα όσα βρήκαν και όσα οι ίδιοι δημιούργησαν.» Τώρα είναι η σειρά σου να δημιουργήσεις. Μην περιμένεις από τις κυβερνήσεις. Οι κυβερνήσεις έχουν γίνει «πολύ μικρές για τα μεγάλα προβλήματα και πολύ μεγάλες για τα μικρά.» Είμαι σίγουρος έχεις παρατηρήσει πόσο λίγο ασχολούνται στη Αθήνα με τα μεγάλα θέματα όπως η ανεργία που μαστίζει τη χώρα και πόσο συζήτηση κάνουν για τις επόμενες εκλογές. Οι τριακόσιοι, όχι φυσικά του Λεωνίδα αλλά της Βουλής, ανατριχιάζουν στη ιδέα ότι πιθανόν μερικοί από αυτούς θα χάσουν τα τεράστια προνόμια που ο «χρεοκοπημένος» λαός τους χαρίζει.                 

Αγαπητέ συμπατριώτη η χώρα βρίσκεται καταμεσής μια τεράστιας τρύπας. Η γνωστή θεωρία της τρύπας επιβάλει ότι «όταν είσαι μέσα στη τρύπα σταμάτα να σκάβεις!» Καιρός είναι λοιπόν να σταματήσουμε να αγναντεύουμε την τρύπα και να σηκώσουμε το κεφάλι μας ψιλά. Εκεί ψιλά στον ουρανό σίγουρα θα υπάρχει ένα αστέρι για τον καθένα μας. Ας το αρπάξουμε λοιπόν. Κανείς δεν πρόκειται να μας το δώσει. Πρέπει να το κερδίσουμε με τον ιδρώτα μας. Δόξα το θεώ τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα κουτσά στραβά δημιούργησε τις υποδομές φυσικές, πνευματικές και κοινωνικές για τον καθένα μας. Αυτό που απομένει τώρα είναι ο καθένας μας να ανακτήσει τη θέληση δημιουργίας που χαρακτηρίζει τον έλληνα.